odpowiedzialneleczenie.pl

Poniższy artykuł swoim zakresem obejmuje tematykę bólu głowy. Przedstawia podstawowe rodzaje bólów głowy oraz ich jego charakterystyczne cechy. Treść artykułu może okazać się pomocna w ustaleniu objawów przy których konieczna będzie konsultacja z lekarzem lub farmaceutą.

Klasyfikacja bólu głowy

Bóle głowy najprościej można podzielić na dwie duże grupy: pierwotne i wtórne.^*1 Wtórne bóle głowy spowodowane są przez konkretne schorzenia takie jak: choroby naczyń, zakażenia, urazy, działanie substancji chemicznych, nowotwory, zaburzenia psychiczne oraz inne choroby zlokalizowane w obrębie głowy i szyi. Natomiast pierwotne bóle głowy, zwane inaczej samoistnymi nie zawsze mają jasne pochodzenie. Najważniejsze i najczęstsze jednostki chorobowe należące do grupy pierwotnych to migrena, ból głowy typu napięciowego oraz klasterowy ból głowy. W artykule zostały szczegółowo opisane samoistne bóle głowy, gdyż występują one najczęściej.

Napięciowy ból głowy

Najczęściej występującym bólem głowy jest BÓL TYPU NAPIĘCIOWEGO. Łagodny lub umiarkowanie silny uważany przez chorych za ‘zwykły’ lub ‘codzienny’. Może występować przez kilkanaście dni w miesiącu, a u niektórych osób nawet codziennie. Epizod bólu głowy trwa od kilkunastu minut do kilku dni. Charakterystyczny dla tego typu bólu jest jego uciskowy, opasujący, rozlany charakter. Występuje po obydwu stornach głowy. Nie nasila się podczas wysiłku fizycznego. Najczęściej nie jest na tyle dolegliwy, aby uniemożliwiać pracę, zarówno umysłową, jak i fizyczną. Przyczyny występowania napięciowego bólu głowy nie są do końca poznane. Sugeruje się znaczącą rolę czynników psychologicznych (duża wrażliwość na stres, labilność emocjonalna, depresja, odczuwanie lęku).

Migrena

Odmiennym typem bólu głowy jest MIGRENA. Migrena jest chorobą przewlekłą, cechującą się napadami od umiarkowanego do bardzo silnego pulsującego bólu głowy. Ból jest jednostronny (może jednak obejmować obydwie półkule), stopniowo narastający i tętniący. Charakterystyczną cechą jest nasilanie się bólu podczas wykonywania codziennych czynności, prowadzące nawet do ich uniemożliwienia. Towarzyszą mu dodatkowo nudności, wymioty, światłowstręt i nadwrażliwość na dźwięki. Średnia częstość napadów to 1-2 w miesiącu, a czas ich trwania waha się od 4 do 72h.

Etapy rozwijania się bólu migrenowego

Ból głowy migrenowy składa się z kilku faz. Charakterystyczna, a zarazem indywidualna dla każdego chorego jest faza zwiastująca, czyli zapowiadająca ból głowy oraz faza aury występująca na krótko, bo do 60 minut przed atakiem bólu. Następnie występuje faza narastania ból i faza ponapadowa, która kończy atak.

Faza zwiastunów – około 60% pacjentów cierpiących na migrenowe bóle głowy zauważa występowanie zwiastunów. Pojawiają się one nawet na dobę przez wystąpieniem napadu. Mogą mieć postać zaburzeń nastroju, depresji, drażliwości, nadmiernego zmęczenia, ziewania, trudności w koncentracji, sztywności karku, potliwości, wzrostu temperatury czy nadmiernego apetytu.

Faza aury – aurą nazywa się specyficzne ogniskowe objawy neurologiczne. Nie występują one u każdego chorego (migrena bez aury). Aura może przybrać postać objawów wzrokowych (mroczki przed oczami, zaburzenia widzenia, błyski), objawów czuciowych (mrowienie, parestezje), objawów ruchowych (niedowłady, porażenia), problemów z mówieniem, zawrotów głowy, zaburzeń równowagi i innych. Najczęstsze są przypadki aury, w której chorzy widzą migoczące błyski i mroczki. Błyski przybierają kształt łuku lub zygzaków. Popularnie występują również dziwne odczucia wzrokowe. Oglądane przedmioty wydają się nierzeczywiste, rozmyte i mozaikowe. Kolejnym stosunkowo częstym objawem aury jest mrowienie połowy twarzy, jednego ramienia lub drętwienie prawej lub lewej strony ciała. Czasem zdarza się tymczasowy paraliż jednostronny. Ma to miejsce, gdy półkula dominująca zostaje całkowicie objęta migreną. Wszystkie objawy znikają po zakończeniu ataku migreny i nie występują w czasie przerw pomiędzy atakami.

Faza narastania bólu głowy – jest to trzeci etap rozwoju migreny polegający na wzmaganiu się pulsującego bólu głowy, aż do osiągnięcia jego maksimum. Ból początkowo jest jednostronny, lecz może przechodzić na obydwie półkule. Średni cza trwania tej fazy to 4-72h. Dodatkowo występują objawy towarzyszące takie jak: nudności, wymioty, nadwrażliwość na światło, dźwięk, a nawet zapach. Chory szuka cichego, spokojnego, ciemnego pomieszczenia, gdzie może odpocząć.

Faza ponapadowa – jest fazą kończącą atak migreny. Chory najczęściej odczuwa zejściowy tępy ból głowy, jest zmęczony i apatyczny. Mogą występować trudności w koncentracji.

Częstość występowania migreny

Częstość występowania migrenowego bólu głowy zależy od wieku i płci. Szacuje się, że średnio 6% mężczyzn i 18% kobiet choruje na migrenę. Najbardziej podatną grupą wiekową są osoby pomiędzy 30, a 35 rokiem życia.^*2

Czy na pewno mój ból głowy można nazwać migreną?

Ból głowy jest popularną dolegliwością zgłaszaną w gabinecie lekarskim. Jednak, nie zawsze każdy ból głowy jest migreną. Poniżej przedstawiono główne cechy które pomogą rozróżnić migrenę od napięciowego bólu głowy.

Inne typy bólu głowy

Klasterowy ból głowy – bardzo silny, nagły i szybko ustępujący. Występuje zawsze po tej samej stronie. Towarzyszą mu objawy takie jak zaczerwienienie spojówki oka, łzawienie, uczucie zatkania lub wyciek z nosa, potliwość czoła. Chory w trakcie napadu jest pobudzony i aktywny ruchowo. Zachowanie to jest więc znacząco odmienne od zachowania chorego w trakcie napadu migreny (chęć spokoju, ciszy, pozostania w łóżku).

Pierwotny kaszlowy ból głowy – występuje wyłącznie pod wpływem kaszlu i nie jest spowodowany żadnymi chorobami organicznymi.

Ból spowodowany nadużyciem środków przeciwbólowych – dotyka jedną do dwóch na 100 osób. Związany jest ze zbyt częstym przyjmowaniem leków uśmierzających ból. Jest bardzo zmienny i dynamiczny, może przypominać zarówno migrenę jak i ból głowy typu napięciowego.

Śródsenny ból głowy – jak sama nazwa wskazuje, budzi ze snu. Umiarkowany, rzadko silny, najczęściej występuje pomiędzy godziną 1. a 3. w nocy. Nie pojawia się w trakcie codziennych aktywności, ale może budzić z drzemki. Nie towarzyszą mu inne objawy. Zwykle skarżą się na niego osoby po 40 roku życia.

Czynniki wywołujące ból głowy

Ból głowy może być spowodowany rozmaitymi czynnikami, jednak nie wszystkie oddziałują na każdego tak samo. Najpopularniejszym czynnikiem są nagłe zmiany pogodowe – najczęściej spadki ciśnienia atmosferycznego. Inne to: pewne rodzaje jedzenia również owoce (cytrusy, banany, awokado), alkohol (zwłaszcza czerwone wino i wermut), produkty zawierające kofeinę. Stres, lęk, głód, zmęczenie, hałas, bardzo jasne rażące światło, niedosypianie lub zbyt długi sen również działają niekorzystnie.

Ból głowy może nasilać się w okresie menstruacji, w trakcie stosowania doustnej antykoncepcji oraz podczas leczenia środkami zaleconymi przez lekarza. Bardzo ważne jest sprawdzanie ulotek dołączanych do leków, gdyż zawierają informacje dotyczące działań niepożądanych, w tym adnotacje o ewentualnym powodowaniu bólu głowy. Czynniki psychologiczne odgrywają niebagatelną rolę. Należy pamiętać, że nie zawsze jesteśmy w stanie stwierdzić co powoduje ból głowy.

Jak reagować?

Zachowaj spokój!

Chociaż ból głowy może mieć duży wpływ nasze życie, rzadko okazuje się być poważnym lub zagrażającym życiu symptomem. Większość bólów głowy mija samoistnie, przeważnie w ciągu 24 godzin.

Czy istnieje konieczność przeprowadzania badań?

Zazwyczaj nie ma konieczności przeprowadzania jakichkolwiek badań. Jeżeli jesteś bardzo zaniepokojony swoim bólem, zgłoś się do lekarza, który zadecyduje czy istnieje potrzeba wdrażania diagnostyki.

Co mogę zrobić aby poczuć się lepiej?

Załóż dziennik bólu głowy

Prowadź dziennik twojego bólu głowy. Zapisuj w nim informacje na temat każdego incydentu pojawienia się bólu głowy, jego nasilenia (łagodny, umiarkowany, silny), charakteru i długość trwania. Jeżeli podczas napadu występują dodatkowe objawy i dolegliwości nie zapominaj o nich. Uwzględnij również adnotacje dotyczące zastosowanych środków uśmierzających ból i ich skuteczności. Dziennik dokładnie pokaże czy twój ból głowy jest schematyczny i powtarzalny (może pojawia się w określonych sytuacjach), czy ma związek z porami dnia lub codziennymi aktywnościami. Pomoże to lekarzowi w określeniu przyczyny bólu, postawieniu diagnozy i podjęciu decyzji odnośnie leczenia.

Staraj się prowadzić zdrowy styl życia

Unikaj czynników, które wywołują u ciebie napady bólu głowy. Spróbuj więcej odpoczywać i wykorzystuj każdą okazję do zrelaksowania się. W ciągu dnia wypijaj przynajmniej 6 szklanek płynów (najlepiej czystej wody). Pamiętaj o zdrowej diecie i regularnych posiłkach. Codzienny wysiłek fizyczny (minimum 30 minutowy spacer) jest również skuteczną terapią.

Środki przeciwbólowe

Bardzo dużo środków przeciwbólowych dostępnych jest bez recepty. Podczas zakupu nie kieruj się wyłącznie ceną – pamiętaj o skutkach ubocznych oraz interakcjach w jakie mogą wchodzić nowe leki z już przyjmowanymi przez Ciebie środkami. Należy pamiętać, że leki przeciwbólowe – tak jak wszystkie leki – nie są obojętne dla organizmu, a ich nadużywanie może być przyczyną różnych zaburzeń, m.in. ze strony nerek, wątroby i  przewodu pokarmowego.

Najczęstszym działaniem niepożądanym podczas stosowania niesteroidowych leków przeciwbólowych są zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, łącznie z ryzykiem wywołania krwawienia. Jeżeli nie jesteś pewny bezpieczeństwa stosowania wybranego przez ciebie środka przeciwbólowego, skontaktuj się z lekarzem lub farmaceutą.

Pamiętaj, że na początku twojej walki z bólem głowy zawsze dobrze jest omówić pozytywne i negatywne strony wybranych przez ciebie leków dostępnych bez recepty z zaufanym farmaceutą. Farmaceuta uwzględni twoje dotychczasowe choroby, wskaże najodpowiedniejszy produkt i poinstruuje odnośnie dawkowania. Unikaj zażywania leków przeciwbólowych przez okres dłuższy niż 15 dni w ciągu jednego miesiąca. Mogą powodować ból głowy z odbicia.

Kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?

Zgłoś się do swojego lekarza jeżeli leczenie lekami dostępnymi bez recepty nie przynosi ulgi, gdy ból głowy uniemożliwia Ci prowadzenie normalnego trybu życia lub gdy zauważysz u siebie przynajmniej jeden z poniżej wymienionych objawów:

• Bóle głowy stają się coraz częstsze.
• Pojawił się nagły bardzo silny ból głowy, „pierwszy tak silny ból w życiu, jak po uderzeniu młotkiem”.
• Wymiotujesz bez znanej przyczyny, masz wysoką gorączkę i towarzyszy temu ból lub sztywność karku.
• Cierpisz na uporczywe bóle głowy, które pojawiły się po urazie czaszki.
• (Pamiętaj, że łagodny ból głowy trwający przez jeden do dwóch dni po urazie jest naturalny i nieszkodliwy.)
• Ból głowy uniemożliwia ci zaśniecie lub budzi cię w nocy.
• Ból głowy nasila się przy kaszlu, wysiłku, schylaniu, leżeniu na wznak lub podczas śmiechu.
• Zauważasz zmiany w mowie lub swoim naturalnym zachowaniu.
• Pojawia się osłabienie, sztywność lub inne dziwne odczucia w dowolnym miejscu na ciele.
• Nie możesz zachować równowagi.
• Pojawiają się uporczywe objawy towarzyszące ze strony różnych układów (układ pokarmowy, wzrok, układ ruchu)
• Odczuwasz ból przy żuciu, masz wrażliwą skórę głowy.
• Ból głowy i wystąpienie napadów padaczkowych

LITERATURA

Interna Szczeklika Podręcznik chorób wewnętrznych, Kraków 2014, str.2079-2093
^*1 Interna Szczeklika Podręcznik chorób wewnętrznych, Kraków 2014, str.2079
^*2 Interna Szczeklika Podręcznik chorób wewnętrznych, Kraków 2014, str.2081-2082